Zuazoln ver projektn van sprochminderhaitn 2020

A naieket ver de projektn van sprochminderhaitn van Balschlònt as kemmen zuazolt no en gasetz 482 van 1999. De zuazoln van stòtt en de sprochminderhaitn sai’ vourtsechen en doi gasetz as ist s bichteste mittl van stòtt ver òlla de sprochminderhaitn van Balschlònt. Der artikl 9 ont 15 van gasetz gem en de lokaln omtn de meglechket za trong envire projektn as kearn um en de lokal sproch, as kemmen zolt van stòtt.

Der doi strument, iberhaup en u’vòng, ist runt bichte gaben ver de klea’nestn sprochminderhaitn. En de sèll zait, der be za aribarn afn doi gasetz ist lònk ont schbar gaben ont a grosa hilf ist gaben de u’nemm, en sèll moment, va de Konvenzion van Europarot ver za schitzn de minderhaitn.

Vertn, no 20 jor van u’nemm va gasetz, de Universitee va Verona hòt organisiart an trèff ver za analisiarn s gasetz ont der stònt van sprochminderhaitn en Balschlònt ont ver za gem en mearer kròft.
Òll jor der stòtt nimmp u’ a circolare bo as men sok s gèlt ont de beiln projektn as meing zuazolt kemmen. En vourbilanz ver en jor 2020 sai’ kemmen obegaleik 3.452.562 euro ver de projektn van lokaln omtn van sprochminderhaitn. Der stòtt hòt ens gem de kritern ver za gem aus der doi zuazol.

De projektn as meing vrong a zuaol sai’ de sèlln van sprochtirler, oder ver en lear va de sproch en de mitòrbeter van gamoa’n oder van omtn, oder projektn as de kultur ver za baitern aus der prauch va de lokal sproch oder za gem bèrt en de toponomastik. Zan paispil meing zuazolt kemmen kursn va sproch ver de mitòrbeter, kursn va teater en de lokal sproch, projektn as gem bèrt en de museen turch de mas media ont de nai teknologi, zaitschriftn en de lokal sproch ont aspu envire. De inser gamoa’schòft hòt gamòcht vil projektn gèltsgott en de doin zuazoln. S Bersntoler Kulturinsitut, zan paispil pet de earstn sprochtirler, de projektn ver de datnpònk, de earstn kursn va bersntolerisch ont an schouber òndra iniziative.

Oder de schual as hòt mearer piacher gameicht drucken. Zan paispil, oa’n van leistn projektn isrt gaben s puach “De ingern gschichtn” ont er ist kemmen gamòcht en de drittn klassen van de Scuola Ladina de Fassa – Scola Ladina de Fascia, van Schualninstitut  va San Vigilio di Marebbe – Al Plan, van Schualistitut Pergine 1 - Earsteschual va Vlarotz, van Schualninstitut va Alleghe (schual va Pieve Livinallongo – la Plié de Fodom) ont van Schualninstitut “Antonio Coceani” di Pavia Udine. S ist an projekt va zboa jor gaben, stizt van Minister van Lear, va de Universitet ont va de untersuach. Dòs, lai ver za song as de doin projektn meing zòmmleing aa mearer gamoa’schòftn va sprochen minder kennt.

Haier, hom ber tsòck, hom ber a groasa naieket. De ogebzait ver za gem o de vrong ist òlbe gaben as de 30 van oberel. Ober haier, der Dipartimento per gli Affari Regionali e le Autonomie della Presidenza del Consiglio dei Ministri hòt verschoum de zait as de 21 van heibeger.

Lorenza Groff

comments powered by Disqus